آیین افتتاحیه نخستین نشست تخصصی زیر منطقهای میراثفرهنگی ناملموس و ایجاد تابآوری در برابر تغییرات اقلیمی و تأثیرات آن در آسیای غربی و مرکزی با تأکید بر نقش فعالان غیردولتی به میزبانی اتاق بازرگانی اصفهان برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی اصفهان، این نشست تخصصی به همت وزارت میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی و با همکاری استانداری، شهرداری، شورای شهر، اتاق بازرگانی و صداوسیمای مرکز اصفهان به مدت سه روز با حضور مهمانانی از طلایهداران میراثفرهنگی ناملموس از ۱۵ کشور دنیا برگزار میشود.
میراثفرهنگی ناملموس کنوانسیونی است بهمنظور حفاظت و پاسداری از میراثهای ناملموس مردم جهان که در ۱۷ اکتبر ۲۰۰۳ میلادی بهعنوان یک قانون الزامآور در جهان در سازمان یونسکو تدوین شد. این کنوانسیون شامل ۳ رکن اساسی است که عبارتاند از وفاداری به حقوق بشر، پایبندی به توسعه پایدار و فراگیر بودن بدون انقطاع نسلی. کنوانسیون میراثفرهنگی ناملموس از ۴۰ ماده تشکیل شده که در مادههای ۹، ۱۱ و ۱۵ آن بر بهرهمندی از نقش فعالان غیردولتی در حفاظت از میراث ناملموس با رویکرد میانجیگری بین حاکمیت و جامعه محلی تأکید شده است.
محمدجعفر فوده، نایبرئیس اتاق بازرگانی اصفهان با اشاره به زیباییهای چهارفصل شهر اصفهان گفت: اصفهان تنها یک شهر زیبا نیست؛ بلکه دارای میراثفرهنگی و تاریخی بی بدیلی نیز هست. یکی از جالبترین جنبههای فرهنگی اصفهان وجود میراث ناملموسی است که به دلیل زیبایی و ارزشهای فرهنگی خاصی که دارند موردتوجه مردم و محققان قرار گرفتهاند. این میراث ممکن است در زندگی روزمره مردم عادی به نظر برسند؛ اما ارزشهای بزرگی را در خود جایدادهاند. میراثفرهنگی ناملموس اصفهان یکی از دلنشینترین و مهمترین جنبههای تاریخ و فرهنگ این شهر زیبا است.
وی در ادامه افزود: اصفهان با ثروتهای فرهنگی نهتنها به اهالی شهر خود بلکه به همه علاقهمندان به فرهنگ و هنر ایرانی یادآوری میکند که گنجینههای بی پایانی در خود دارد. احترام به این میراثها و حفظ آنها برای نسلهای آینده از ضروریات جامعه و فرهنگ ماست. اصفهان شهری است که باید با احترام و توجه به میراث خود زیبا و زنده نگه داشته شود تا ارزشهای فرهنگی ناملموس این شهر برای همیشه باقی بمانند.
مژگان ایزدی، عضو هیات نمایندگان و رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی اصفهان نیز با اشاره به اتفاقات تلخی که در منطقه در حال روی دادن است، گفت: امروز شاهد جنگ بزرگ و ناجوانمردانه در سطح منطقه هستیم که نمیتوان نسبت به آن بیتفاوت بود. این جنگ علاوه بر نسلکشی مردم مظلوم فلسطین، اثری از میراث ملموس و ناملموس این سرزمین باقی نمیگذارد.
وی در ادامه با بیان اینکه میراثفرهنگی فراتر از آثار تاریخی و عناصر مادی است، گفت: بُعد ناملموس میراثفرهنگی شامل سنتهای شفاهی برگرفته از آدابورسوم اجتماعی، صحبتهای شفاهی، آیینها، جشنوارهها و دانش ساخت صنایعدستی است. میراث ناملموس فرهنگی مزیت رقابتی جدی در حوزه گردشگری و جذب گردشگر بهحساب میآید. ارزش میراثفرهنگی ناملموس صرفاً بهعنوان یک کالای فرهنگی بر مبنای رقابتی بهخاطر انحصاری بودن و یا خاص و بیهمتا بودن آن نیست؛ بلکه اشتراکاتی در میراثفرهنگی ناملموس مشاهده میشود که همبستگی و انسجام جوامع مختلف را به دنبال دارد. امروز گردشگری فرهنگی بخش مهمی از تقاضای صنعت گردشگری را به خود اختصاص داده است. آمارهای سازمان جهانی گردشگری حاکی از افزایش توجه به بازارهای گردشگری فرهنگی در جهان است. ایران با بهرهمندی از تنوع فرهنگی، مذهبی، زبانی و پهنه وسیع جغرافیایی و غنای تاریخی، دارای میراثفرهنگی ناملموس فراوانی است و اصفهان بهعنوان شهر جهانی صنایعدستی در زمینههای گوناگون میراث ملموس و ناملموس فرهنگی نگین ایرانزمین بهحساب میآید.
آتوسا مؤمنی، رئیس مرکز مطالعات منطقهای، پاسداری از میراثفرهنگی ناملموس در آسیای غربی و مرکزی سازمان جهانی یونسکو نیز با بیان اینکه میراثفرهنگی ناملموس از ظرفیتهای بیبدیل و به تعبیری حافظه تاریخی زیسته جوامع صاحب هویت امروز برای رسیدن به توسعه پایدار برشمرده میشود، گفت: این نشست تخصصی در راستای تبادل تجارب و اطلاعات میان کشورهای مدعو، تدوین یک روش پژوهشی و پروژههای آزمایشی و همچنین شناسایی اقدامات پاسدارانه در ارتباط با تغییرات اقلیمی و اثرات آن است.
وی در ادامه با اشاره آثار مخرب تغییرات اقلیمی بر جوامع بشری در دنیای امروز افزود: کشورهای منطقه همگی در بعضی از آسیبهای نشئتگرفته از پدیده تغییرات اقلیمی و تأثیرات آن دارای اشتراکاتی هستند، ضمن اینکه همه آنها میزبان عناصری از میراثفرهنگی ناملموس به شکل دانش و کنشهای سنتی هستند و بنابراین ظرفیت کمک به اجتماعات محلی را برای تقویت تابآوری آنان در مقابل آثار تغییرات اقلیمی و در نهایت کمک به پاسداری از میراثفرهنگی ناملموس در مواجهه با تغییرات اقلیمی و اثرات آن را دارا هستند. تغییرات اقلیمی باعث جابهجایی اجباری مردم محلی، ازبینرفتن منابع طبیعی مهم و ازبینرفتن سبکهای زندگی اجتماعات محلی و بومی میشود و از این طریق میراثهای ملموس و ناملموس فرهنگی را تخریب و تهدید میکند.
علیرضا ایزدی، مدیرکل ثبت و تعیین حریم آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی در ادامه این آیین، پیام عزتالله ضرغامی، وزیر میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی کشورمان را قرائت کرد که در بخشهایی از آن آمده است: «موضوع مهمی که در ادبیات جهانی در سالیان اخیر تکرار میشود، تغییرات اقلیمی و تأثیرات آن در مناطق مختلف کره خاکی است. بخشی از تغییرات اقلیمی متأثر از مداخلات ما و در واکنش به آن صورت میگیرد. پیشینیان در طول تاریخ الگوی مناسبی را برای تعادل پایدار در محل سکونت خود یافته و به هم زیستی مسالمتآمیزی رسیده بودند که نسل حاضر باهدف بهره گیری از طبیعت، اقدام به برهمزدن آن نموده است. الگوی آزموده شدهای که در قالب میراثفرهنگی ناملموس این سرزمین تعریف میشود، بهترین راه برای ادامه طریق و توسعه پایدار است چرا که در دوراهی امتناع از زمینه و ازبینرفتن و دیگری معاصر کردن سنتها و اهل این سرزمین شدن، راه دوم منطقیتر خواهد بود. مردم هم بهعنوان متولیان و ذیمدخلان اصلی، همواره نقش تعیینکنندهای در نیل به اهداف تعیین شده از سوی حاکمیتها و دولتها در جهت گفتمانسازی و جریانسازی خواهند داشت و ازاینحیث پرداختن و پررنگکردن نقش فعالان غیردولتی میتواند تضمینکننده اتخاذ بهترین تصمیم و اجراییشدن آن در تمامی وجوه باشد.»
جی سونگ کیم، رئیس مرکز بینالمللی اطلاعرسانی و شبکهسازی میراثفرهنگی ناملموس کره جنوبی (ایچ کپ) نیز در ادامه این مراسم گفت: ایچکپ از مراکز مقوله دوم یونسکو است که تحت موافقتنامهای میان دولت کره و یونسکو در سال ۲۰۱۱ بهمنظور پاسداری از میراثفرهنگی ناملموس منطقه آسیا - اقیانوسیه در جمهوری کره تأسیس شد. دو عملکرد اصلی ایچکپ عبارتاند از اطلاعرسانی و شبکهسازی. تاکنون ایچکپ حدود ۳۰ نشست زیر منطقهای شبکهای را باهدف ترویج همکاریهای منطقهای برای گفتوگو در مورد مسائل و فعالیتهای منطقهای و شبکهسازی میان ذیمدخلان مختلف از جمله متخصصان حوزه میراثفرهنگی ناملموس برگزار کرده است. این نشست نیز که در اصفهان برگزار میشود، نشستی زیر منطقهای است که با همکاری مشترک مرکز ایچکپ، مرکز میراث ناملموس تهران و مؤسسه باغ پارسی میراث زنده برگزار میشود.
وی در ادامه تصریح کرد: ایچکپ اکنون با بخش آموزش یونسکو نیز در حوزه همکاریهای بینبخشی مشارکت میکند. آموزش، عاملی کلیدی در کنوانسیون ۲۰۰۳ محسوب میشود. ازاینرو، همکاری با بخش آموزش اقدامی بسیار ضروری در انتقال پایدار میراثفرهنگی ناملموس بهحساب میآید. به همین دلیل ما همکاریهای بسیار نزدیکی با ذیمدخلان دیگر در حوزه آموزش نیز داریم. از جمله پروژههای در دست اجرا در این زمینه پروژه شبکه آموزش عالی منطقه آسیا - اقیانوسیه (APHEN-ICH) و پروژه «آوردن میراث زنده به کلاس درس» در منطقه آسیا-اقیانوسیه هستند.
ژانت بلیک، رئیس مؤسسه باغ پارسی میراث زنده و مشاور جهانی یونسکو نیز ضمن تبریک بیستمین سالگرد تصویب کنوانسیون میراثفرهنگی ناملموس در پاریس گفت: الان میتوان گفت که این کنوانسیون دوره کودکی خود را پشت سر گذاشته و به بلوغ و جوانی رسیده است؛ ولی همچنان راه زیادی در پیش دارد.
وی در ادامه تغییرات اقلیمی را یکی از مهمترین چالشهای جهانی برشمرد و اظهار داشت: برای پاسخدادن به این چالش بزرگ تنها یک راه پیش رو داریم و آن هم همکاری در سطح بینالمللی است. فعالیت ما هم در همین راستا است و امیدواریم این اقدامات کوچک که در بخشهای مختلف جهان انجام میشود به یک کار بزرگ بینجامد. میراثفرهنگی ناملموس بهعنوان منابع ارزشمند اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی برای جوامع خود محسوب میشود که با بهرهبردن از آن، جوامع میتوانند با پایداری زیستمحیطی به حیات خود ادامه دهند. حل مشکلات و چالشهای تغییرات اقلیمی تنها با همکاری سازمانهای دولتی و غیردولتی امکانپذیر است. خوشحالیم که در این نشست نقش و جایگاه سازمانهای غیردولتی پررنگتر شده است.
علی دارابی، قائممقام وزیر و معاون میراثفرهنگی کشور نیز در این جلسه با اشاره به سابقه و اهمیت اصفهان در تاریخ و میراثفرهنگی ایران، گفت: اصفهان قطب گردشگری کشور است و تصور جهان بدون ایران، ایران بدون اصفهان و اصفهان بدون میدان نقشجهان دشوار است. در ایران بیش از یک میلیون آثار تاریخی وجود دارد که 35 هزار اثر تاکنون به ثبت جهانی یونسکو رسیدهاند و از این لحاظ ایران جزو 10 کشور نخست دنیا محسوب میشود. در تازهترین نشست یونسکو که در عربستان برگزار شد 54 کاروانسرای ایرانی نیز به ثبت جهانی رسیدند.
وی در ادامه تصریح کرد: در دنیای امروز که دنیای ارتباطات شناخته میشود، میراثفرهنگی ملموس و ناملموس میتواند در ایجاد صلح و کاهش درگیری مؤثر باشد. همانطور بهرغم برخی اختلافات سیاسی و تزاحمهایی که بین کشورها در سطح بینالمللی وجود دارد، در عرصه میراثفرهنگی ناملموس شاهد تفاهم و همکاری بین ملتهای همان کشورها فارغ از دشمنیها هستیم. میراث ناملموس سرمایه مشترک همه کشورها است و در این میان نقش سازمانهای مردمنهاد در حفظ و اشاعه این میراث از اهمیت بالایی برخوردار است. امروزه برای حل چالشهای بزرگ پیش رو همچون تغییرات اقلیمی چارهای جز صلح، گفتگو و همکاری در سطح بینالمللی نداریم.
در پایان این جلسه از فعالان، اساتید و متخصصان عرصه میراثفرهنگی ناملموس با اهدای هدایایی تقدیر و تشکر شد.
آلبوم تصاویر افتتاحیه نشست تخصصی میراثفرهنگی ناملموس